Zelfvoorzienend leven: velen dromen ervan, maar kan dat?

Velen dromen in deze onzekere tijden van zelfvoorzienend leven. Verlost van energie- en waterfacturen, en onbekommerd door de stijgende voedselprijzen. Maar hoe realistisch is dat?

Een greep uit de gebeurtenissen van de afgelopen vijftien jaar: tijdens de bankencrisis is heel wat beleggingsgeld in rook opgegaan. De pandemie deed de economie stilvallen. De oorlog in Oekraïne zorgt voor energie- en voedseltekorten. In een geglobaliseerde wereld zijn we ontzettend kwetsbaar geworden voor factoren waar we nauwelijks vat op hebben.

Zelfvoorzienend op het gebied van energie

Veel mensen dromen er daarom van om zelf weer het heft in hand te nemen. Om zelf energie op te wekken, water op te vangen en voedsel te kweken zonder dat ze daar de steeds onbetrouwbaardere buitenwereld voor nodig hebben. Alleen: zelfvoorzienend en off the grid leven (los van het energie-, water- en rioleringsnet) is absoluut niet simpel en vergt heel wat werk en doorzettingsvermogen. Maar het kan wel, en sommige mensen doen het ook.

Besparen

In de eerste plaats is het raadzaam om je verbruik zoveel mogelijk terug te dringen. Vervolgens installeer je zonnepanelen. De zomer kom je daar wellicht fluitend mee door. Maar in de winter wordt het lastig. Je hebt (dure) batterijen nodig, en zelfs die geraken al snel leeg tijdens donkere, grijze dagen. En dan hebben we het nog niet gehad over technieken als warmtepompen, isolatie en ventilatie. Gezien de vele investeringen is energieonafhankelijk zijn enkel bereikbaar voor de happy few. Maar anders wordt het als je samenwerkt.

Samen sterker

Een en ander is immers makkelijker te organiseren op bijvoorbeeld wijkniveau, waar je overschotten met elkaar kunt delen, technieken door de schaalgrootte betaalbaarder worden, en je met batterijen en elektrische auto’s een veel grotere opslagcapaciteit hebt. Eerder berichtten we al over De Nieuwe Dokken in Gent. In het Zweedse Jönköping bouwen ze met Vätterhem YEAH een wijk die wel helemaal losgaat van energie-, water- én rioleringsnet. Het surplus aan zonne-energie slaan ze op in waterstofcellen, waarmee in de winter elektriciteit wordt opgewekt.

Zelf kweken

Een volgende uitdaging is voeding. Wie zelf al zijn eten wil kweken, moet over een flinke tuin beschikken. De Nederlandse stichting Visionair.nl rekende uit je daarvoor zo’n 350 vierkante meter nodig hebt. Per persoon. En alleen als je vegetariër bent. Voor een vleeseter is dat algauw een veelvoud daarvan. Wie enkel een stadstuintje heeft, is er dus aan voor de moeite. Al zijn er natuurlijk mogelijkheden om verticaal tegen muren te kweken, of zelfs binnen onder ledlampen (wat dan weer het energieverbruik de hoogte in jaagt…).

Regenwater en rietveld

Over water besparen en regenwaterrecuperatie schreven we eerder al. Wat we weleens vergeten, is hoe we van het gebruikte water af geraken als we niet meer op het riool zijn aangesloten. Het grijze water uit badkamer of keuken kunnen we nog wel zuiveren met een rietveld. Al moet je ook hier weer een stuk van je tuin opofferen. Reken op zo’n 2,5 vierkante meter per persoon. Zwart water (van het toilet) zuiveren wordt lastiger. Hiervoor schakel je beter over op een droogtoilet of een composttoilet.

Stapsgewijs

Zelfvoorzienend leven is dus mogelijk, maar behoorlijk arbeids- en vaak ook kapitaalsintensief. Al hoef je natuurlijk niet voor de volle 100 procent te gaan: elke stap die je zet naar minder afhankelijkheid op het gebied van energie, water of voedsel, maakt je weerbaarder tegen toekomstige systeemschokken. En dat is best een geruststellende gedachte.